ผักเป็นแหล่งโภชนาการสำคัญ

และรายได้หลักของเกษตรกรไทยหลายครัวเรือน แต่ในยุคที่สภาพภูมิอากาศแปรปรวน ภาคการเกษตรไทยต้องเผชิญกับความท้าทายครั้งใหญ่ ทั้งคลื่นความร้อน ฝนหลงฤดู ภัยแล้ง น้ำท่วม และการระบาดของโรคและแมลงศัตรูพืช ส่งผลกระทบโดยตรงต่อผลผลิตผักทั้งในด้านปริมาณและคุณภาพ

การปรับตัวด้วยความรู้ เทคโนโลยี และมาตรฐานสินค้าเกษตรตลอดห่วงโซ่คุณค่า จึงเป็นหนทางให้เกษตรกรไทยยืนหยัดท่ามกลางความเปลี่ยนแปลง เพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหารของชุมชนและโอกาสใหม่ในตลาดโลก

ประเทศไทยมีพื้นที่เพาะปลูกผักรวมกว่า
1.13 ล้านไร่
ในปี 2567
ภาคเหนือ
พื้นที่ปลูก 352,830.61
เปอร์เซ็นต์ 31.20%
image image
สะท้อนถึงความเหมาะสมของภูมิอากาศ ดิน และระบบน้ำในแต่ละพื้นที่ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เช่น อุณหภูมิที่สูงขึ้นหรือฝนที่ตกหนักเกินไป
จึงอาจส่งผลต่อความต่อเนื่องของการเพาะปลูกในอนาคต

ผลผลิตพืชผักของไทยในปี 2567 ลดลงเล็กน้อยจากปี 2566 แต่ยังคงรักษาความต่อเนื่องในการป้อนตลาดภายในประเทศ
โดยมีความหลากหลายตามฤดูกาลและความต้องการของผู้บริโภค
ปี
ผลผลิต (ล้านตัน)
2565
1.79
2566
1.93
2567
1.85
สภาพอากาศที่ผันผวน
ล้วนส่งผลให้คุณภาพและปริมาณผลผลิตไม่สม่ำเสมอ
และกระทบโดยตรงต่อรายได้ของเกษตรกร
image image
สำหรับชนิดพืชผัก
ที่ปลูกมากที่สุด 10 อันดับแรก
ในแต่ละช่วงของปี พืชผักที่เข้าสู่ตลาดจะเปลี่ยนไปตามฤดูกาล การวางแผนการผลิตที่ตรงกับฤดูกาลจึงมีความสำคัญ
ขณะเดียวกันผู้บริโภคก็สามารถเลือกบริโภคผักตามฤดูกาลเพื่อความสดใหม่และราคาที่คุ้มค่า
image tomato image garlic
chefs-top-hat
มะระจีน, แตงกวา, ถั่วฝักยาว, กวางตุ้ง, คะน้า, พริก, บวบ เป็นต้น
image sun ฤดูร้อน (มี.ค. - พ.ค.)
image info
ข้อแนะนำ

ทนแล้ง ต้องการน้ำน้อย

chefs-left-hat
กระเจี๊ยบ, ผักกูด, ผักโขม, ชะอม, ถั่วฝักยาว, ตำลึง, ฟักเขียว, สายบัว ผักบุ้ง
image sun ฤดูฝน (มิ.ย. - ก.ย.)
image info
ข้อแนะนำ

มีน้ำมาก ชอบน้ำ ผักทอดยอด และผักที่สามารถเจริญเติบโตในน้ำ

chefs-right-hat
กะหล่ำดอก, กะหล่ำปลี, บร็อกโคลี่, ป๋วยเล้ง, แครอท, ผักกาดขาว, ผักสลัด, ขึ้นฉ่าย, กระเทียม, หอมแดง, มะเขือเทศ, แครอท
image sun ฤดูหนาว (ต.ค. - ก.พ.)
image info
ข้อแนะนำ

ชอบอากาศหนาว ส่วนใหญ่เป็นผักกินใบ พืชหัว

image tomato image garlic
chefs-top-hat
image sun ฤดูร้อน (มี.ค. - พ.ค.)
image info
ข้อแนะนำ

ทนแล้ง ต้องการน้ำน้อย

มะระจีน, แตงกวา, ถั่วฝักยาว, กวางตุ้ง, คะน้า, พริก, บวบ เป็นต้น
chefs-left-hat
image sun ฤดูฝน (มิ.ย. - ก.ย.)
image info
ข้อแนะนำ

มีน้ำมาก ชอบน้ำ ผักทอดยอด และผักที่สามารถเจริญเติบโตในน้ำ

กระเจี๊ยบ, ผักกูด, ผักโขม, ชะอม, ถั่วฝักยาว, ตำลึง, ฟักเขียว, สายบัว ผักบุ้ง
chefs-right-hat
image sun ฤดูหนาว (ต.ค. - ก.พ.)
image info
ข้อแนะนำ

ชอบอากาศหนาว ส่วนใหญ่เป็นผักกินใบ พืชหัว

กะหล่ำดอก, กะหล่ำปลี, บร็อกโคลี่, ป๋วยเล้ง, แครอท, ผักกาดขาว, ผักสลัด, ขึ้นฉ่าย, กระเทียม, หอมแดง, มะเขือเทศ, แครอท
ความท้าทายจากการเปลี่ยนแปลง
สภาพภูมิอากาศ
แม้การปลูกผักตามฤดูกาลจะช่วยให้ผลผลิตมีคุณภาพและลดต้นทุน แต่ความไม่แน่นอนของสภาพภูมิอากาศ
กำลังกลายเป็นปัจจัยท้าทายการผลิตผักไทยมากขึ้นทุกปี
ปัจจัยท้าทาย

คลื่นความร้อนและอุณหภูมิสูงจัด → ทำให้ผลผลิตลดลง คุณภาพด้อยลง
ฝนหลงฤดูและภัยแล้ง → กระทบการวางแผนเพาะปลูกและผลผลิตได้รับความเสียหาย
น้ำท่วมฉับพลัน → ทำลายแปลงผักในเวลาอันสั้น ผลผลิตอาจได้รับความเสียหาย
โรคและแมลงศัตรูพืช → ระบาดบ่อยขึ้นและยากต่อการควบคุม

ผลกระทบที่เกิดขึ้น

เกษตรกรไม่สามารถคาดการณ์ผลผลิตได้แน่นอน → กระทบต่อรายได้
ปริมาณผักเข้าสู่ตลาดผันผวน → ส่งผลต่อราคาที่ผู้บริโภคต้องจ่าย
คุณภาพผลผลิตลดลง → กระทบความเชื่อมั่นของตลาดทั้งในและต่างประเทศ

แม้เกษตรกรจะพยายามปรับตัว

แต่ความไม่แน่นอนของสภาพอากาศทำให้ผลผลิตผักไทยยังมีความเสี่ยงสูง
เมื่อผลผลิตภายในประเทศไม่สม่ำเสมอ ไทยจึงยังต้องพึ่งพาการนำเข้าผัก
จากต่างประเทศจำนวนมาก ปี 2567 ไทยนำเข้าพืชผักกว่า 1.12 ล้านตัน

  • 3 อันดับ
    สินค้าพืชผัก
    ที่นำเข้ามากที่สุด
    2567
    ปริมาณ (ตัน)
    มูลค่า (ล้านบาท)
    1สด หรือแช่เย็น
    822,698
    15,324
    2ของปรุงแต่ง/น้ำผัก
    155,885
    7,494
    3ของผสมของผลิตภัณฑ์
    94,111
    7,791
  • 3 อันดับ
    สินค้าพืชผัก
    ที่ส่งออกมากที่สุด
    2567
    ปริมาณ (ตัน)
    มูลค่า (ล้านบาท)
    1ของปรุงแต่ง/นำ้ผัก
    295,275
    16,872
    2สด หรือแช่เย็น
    131,065
    4,298
    3ของผสมของผลิตภัณฑ์
    107,655
    3,401
มาตรฐานเพื่อการแข่งขันในตลาดโลก

เพื่อแข่งขันได้ในตลาดโลก เกษตรกรต้องไม่เพียงเพิ่มผลผลิต
แต่ต้องรักษามาตรฐานตลอดห่วงโซ่คุณค่าด้วย

มาตรฐานตลอดห่วงโซ่คุณค่า
GAP ORGANIC
GAP
ORGANIC
GMP HACCP
GMP
HACCP
มาตราฐานสินค้าคุณภาพ/ปลอดภัย
มาตราฐานสินค้า
คุณภาพ/ปลอดภัย
การตามสอบ
(Traceability)
  • 1. กระบวนการผลิต (Production Standards)
    มุ่งสร้างความปลอดภัยตั้งแต่ต้นทาง เกษตรกรต้องปฏิบัติตามมาตรฐาน GAP
    หรือเกษตรอินทรีย์ เพื่อควบคุมคุณภาพของดิน น้ำ พันธุ์พืช และการใช้สารเคมี
    GAP – Good Agricultural Practices
    • น้ำปลอดภัย
    • พื้นที่ปลูกไม่เสี่ยงปนเปื้อน
    • จัดการสารเคมีถูกต้อง
    • แผนควบคุมการผลิต
    • เก็บเกี่ยว-หลังเก็บเกี่ยวถูกสุขลักษณะ
    • การพักผลผลิต/ขนย้าย/เก็บรักษาถูกต้อง
    • บุคลากรผ่านการอบรมสุขลักษณะ
    • มีเอกสารบันทึกตรวจสอบย้อนหลังได้
  • 1. กระบวนการผลิต (Production Standards) (ต่อ)
    มุ่งสร้างความปลอดภัยตั้งแต่ต้นทาง เกษตรกรต้องปฏิบัติตามมาตรฐาน GAP
    หรือเกษตรอินทรีย์ เพื่อควบคุมคุณภาพของดิน น้ำ พันธุ์พืช และการใช้สารเคมี
    Organic – เกษตรอินทรีย์
    • พื้นที่และน้ำไม่เสี่ยงสารเคมี/โลหะหนัก
    • มีแนวกันชนป้องกันปนเปื้อน
    • ใช้เมล็ดพันธุ์อินทรีย์ ไม่ GMO
    • บำรุงดินด้วยอินทรีย์วัตถุ
    • จัดการศัตรูพืชด้วยวิธีเขตกรรม-ชีววิธี
    • เก็บเกี่ยวถูกสุขลักษณะ
    • บรรจุ-ขนส่งไม่สูญเสียความเป็นอินทรีย์
    • แสดงฉลาก/เครื่องหมายรับรองถูกต้อง
  • 2. การจัดการในโรงคัดบรรจุ (Processing Standards)
    ทำหน้าที่คัด ตัดแต่ง ล้าง และบรรจุผลผลิตในอาคารที่ผ่านการรับรองมาตรฐานด้านสุขอนามัย ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เลขที่ 386 (พ.ศ.2560)
    • สถานที่ตั้ง/อาคารผลิต
    • เครื่องมือ/เครื่องจักร/อุปกรณ์
    • การควบคุมกระบวนการผลิต (สาคัญที่สุด)
    • การสุขาภิบาล
    • การบำรุงรักษาและทำความสะอาด
    • บุคลากรและสุขลักษณะผู้ปฏิบัติงาน
  • 3. การตรวจสอบย้อนกลับ (Traceability)
    ทำให้ผู้บริโภคมั่นใจว่าสามารถตรวจสอบที่มาของ ผลผลิตได้อย่างโปร่งใส
    • การแสดงฉลาก
    • เลขที่แปลงผลิต
    • QR Code และ Barcode
อนาคตการผลิตผักไทย

อนาคตของการผลิตผักไทยจะไม่ได้วัดกันที่ "ปริมาณ" เพียงอย่างเดียว
แต่จะเน้นไปที่ คุณภาพ ความปลอดภัย ความยั่งยืน และนวัตกรรม ที่ตอบโจทย์สังคมยุคใหม่

production 1
Future Food & Plant-based
bubble
กระแสการบริโภคอาหารจากพืชยังคงเติบโตต่อเนื่อง ผักจะเป็นวัตถุดิบหลัก ที่ตอบโจทย์เทรนด์สุขภาพและสิ่งแวดล้อม
production 2
Smart Farming
bubble
การใช้เทคโนโลยี เช่น IoT, ระบบน้ำอัจฉริยะ, โรงเรือนอัตโนมัติ เพื่อจัดการการผลิต ที่แม่นยำและลดความเสี่ยงจาก Climate Change
production 3
Sustainable Agriculture
bubble
ความต้องการสินค้าอินทรีย์และการผลิตที่ลดการใช้สารเคมีจะเพิ่มขึ้น เพื่อสอดรับกับความใส่ใจสิ่งแวดล้อม
production 4
Digital Market
bubble
ช่องทางการค้าผ่านออนไลน์และแพลตฟอร์มดิจิทัล จะเปิดโอกาสให้เกษตรกร เข้าถึงผู้บริโภคโดยตรงมากขึ้น
production 5
มาตรฐานสากล
bubble
การค้าโลกจะเข้มงวดขึ้น เกษตรกรไทยจำเป็นต้องยกระดับมาตรฐาน เช่น Global GAP, Organic EU/USDA
ผักไทยจึงไม่ใช่เพียงอาหารในทุกมื้อ แต่ยังเป็นรากฐานของสุขภาพ รายได้ และความมั่นคงทางอาหารของชุมชน ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศและการแข่งขันในตลาดโลก เกษตรกรไทยจำเป็นต้องปรับตัวด้วยความรู้
เทคโนโลยี และมาตรฐานที่เข้มแข็ง
ขณะเดียวกันผู้บริโภคและทุกภาคส่วน ก็มีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนระบบการผลิตที่ปลอดภัยและยั่งยืน
เพราะทุกการเลือกและทุกการสนับสนุน คือพลังที่จะทำให้เรามั่นใจได้ว่าผักสดใหม่
และปลอดภัยจะอยู่บนโต๊ะอาหารได้ตลอดทั้งปี
ฤดูร้อน
ฤดูฝน
img img-fluid
ฤดหนาว
img img-fluid
เลือกผักให้ตรงกับฤดูกาลที่ต้องปลูก
plate
แตงกวา
แตงกวา
plate
พริก
พริก
plate
กะเพรา
กะเพรา
plate
ผักบุ้ง
ผักบุ้ง
plate
ชะอม
ชะอม
plate
ตำลึง
ตำลึง
plate
บร็อกโคลี
บร็อกโคลี
plate
ผักกาดขาว
ผักกาดขาว
plate
มะเขือเทศ
มะเขือเทศ
logo white
ข้อมูล
กลุ่มส่งเสริมพืชผักและเห็ด สำนักส่งเสริมและจัดการสินค้าเกษตร กรมส่งเสริมการเกษตร
ระบบสารสนเทศการผลิตทางการเกษตร
กรมศุลกากร